Od 70. godine naše ere kada su Rimljani razorili Drugi Hram, pa do osnivanja države Izrael 1948. godine, jevrejska istorija predstavljala je beskonačni niz tragedija i stradanja. Najstrašniji događaj bio je Šoa (Shoa). U periodu od 1939-45. godine ubijeno je više od šest miliona jevrejskih žena, dece i muškaraca u zločinu koji su počinili nemački nacisti i njihovi kolaboracionisti u okupiranoj Evropi.
Septembra 1939. godine jevrejski narod bio je evropski. Mnogi gradovi u Evropi bili su naseljeni velikim i izuzetno aktivnim jevrejskim zajednicama od kojih su neke osnovane i pre dve hiljade godina. Sovjetski Savez naseljavalo je više od pet miliona Jevreja. Jedanaest procenata celokupnog stanovništva Poljske bilo je jevrejsko. Do Holokausta, tri i po miliona Jevreja živelo je u brojnim poljskim gradovima i jevrejskim varošicama (shtetl), a ubijeno je njih tri milona i dvesta hiljada. Teško je i zamisliti taj broj. Više od trećine stanovnika Varšave, Lođa i Krakova činili su Jevreji. Solunska luka nije radila subotom budući da je više od polovine lučkih radnika bilo jevrejsko. Od Pariza i Amsterdama na zapadu, Kopenhagena na severu i Urala na istoku, jidiš se mogao čuti svuda. Sav taj veličanstveni stari svet uništen je u jednom od najsurovijih i najsvirepijih genocida u istoriji čovečanstva.
Tokom tih pet godina, sve moguće metode smrti korišćene su za ubijanje Jevreja. U logorima Birkenau i Treblinka, ugušivani su u gasnim komorama, izgladnjivani do smrti, umirali od bolesti, bili žrtve medicinskih eksperimenata, streljani duž jaraka koji su postajali masovne grobnice čitavim porodicama. Za samo dva dana, u jesen 1941. godine, 33.771 jevrejskih žena, dece i muškaraca streljano je u dolini Babi Jar, nedaleko od Kijeva.
Smrt nije zaobišla ni Jugoslaviju. Na ovim prostorima 1939. godine živelo je 82.000 Jevreja. 67.000 stradalo je u zločinima nemačkih okupatora, hrvatskih Ustaša i mađarske fašističke žandarmerije. U periodu od decembra 1941. godine do marta 1942. godine 7.000 Jevreja, uglavnom žena i dece, dovedeno je u logor Staro Sajmište. Već na proleće gotovo svi su ubijeni. Ugušivani su gasom iz motora kamiona koji su ih kroz centar grada odvozili do Jajinaca. Srbija je bila prva zemlja koju su Nacisti progalasili za „Judenfrei“ – očišćenu do Jevreja.
1492. godine, Jevreji su mogli da se spasu prelaskom u hrišćanstvo. 1942. godine, smrt je bila upisana u njihov genetski kod. Za Jevrejina, muškarca, ženu ili dete, nije bilo spasa od smrti. Po rasnim zakonima nemačkog Rajha, svi Jevreji bili su osuđeni na smrt, kolektivnu ili individualnu. Čak i one čiji su pradedovi prešli na hrišćansku veru čekala je ista presuda, smrt u gasnoj komori ili na poljima smrti.
To je bio Holokaust, jeziva, nezamisliva, dnevna rutina ubijanja, mučenja i zlostavljanja nad nedužnim narodom koji nije imao vojsku da ga brani niti zemlju koja bi mu pružila utočište.
Mi Izraelci i danas živimo sa uznemirujućim osećanjem da bi možda, da je Izrael osnovan deset godina ranije, 1938. a ne 1948. godine, neki od šest miliona žrtava preživeli. Uspomena na Holokaust predstavlja moralni fundament osnivanja, snage i određenja jevrejske države. “Nikada više“ , zaklinjemo se, kada se sećamo naše braće i sestara koji su brutalno ubijeni samo zato što su rođeni kao Jevreji.